PARYŻ - ARTYSTYCZNY MONTMARTRE - Sara Skumanov czas przejścia - 2 godziny - 3 km.
Pieszo, na piechotę po Paryżu lub metrem po Paryżu, a może autobusem miejskim - tez możliwe.
Najlepsze trasy i numery autobusów miejskich, które można nazwać autobusami turystycznymi za niecałe 2 euro.

1. Moulin Rouge

2. Amelia, Cafe des deux moulins

3. Bateau Lavoir

4. Moulin de la Galette

5. Św. Dionizy

6. Plac Dalidy

7. Różowy domek Maurica Utrilo

8. Winnica Montmartre

9. Au Lapin Agile

10. Muzeum Montmartre

11. Place du Tertre

12. Eglise Saint-Pierre de Montmartre

13. Bazylika Sacre Coeur

 Nasza trasa po dzielnicy Montmartre nie ominie Bazyliki Sacre Coeur, kabaretów cyganerii, pracowni artystów, słynnego Moulin Rouge, czy placu du Tertre. Spacer potrwa około 1,5 godziny i liczy ok. 3 km. Warto zwiedzić muzeum Dali Paris - Espace Montmartre, prezentujące dorobek Salvadora Dalego, wybrać się do Muzeum Montmartre opowiadającego o historii okolicy, czy pospacerować po Cmentarzu Montmartre, gdzie leży m.in. Juliusz Słowacki. Jak zwiedzać samodzielnie Paryż? Jak zwiedzać samodzielnie Montmartre? Czy trudno samemu poruszać się po Paryżu?  Przy zwiedzaniu Bazyliki Sacre Coeur warto zaopatrzyć się w audio przewodnik od Lekier France.

Obejrzyj jedyny i niepowtarzalny spektakl w kabarecie Moulin Rouge! Biuro Lekier France oferuje bilety na widowisko z posiłkiem lub bez. Rewię w Moulin Rouge poprzedza wykwintna kolacja z szampanem przygotowana pod okiem szefa kuchni. Poczuj na własnej skórze klimat Montmartre, gdzie żyła i bawiła się bohema. Moulin Rouge jest miejscem kultowym i z pewnością dostarczy niezapomnianych wrażeń. Wszechobecne są cekiny, pióra, maski i falbanki. Podziwiaj piękne tancerki, akrobatów i aktorów, którzy przygotują dla Ciebie spektakularne przedstawienie. Mała, przytulna restauracja w pobliżu Bazyliki Sacre Coeur - jak wskazuje sama nazwa  „Au Pied du Sacre Coeur”, czyli u podnóża Sacre Ceur, cieszy się bardzo dobrą opinią wśród paryżan z pobliskich dzielnic i nie tylko. Zachęca klientów obfitymi tradycyjnymi daniami kuchni francuskiej oraz wyśmienitymi lokalnymi winami. Escalope de Fois gras poêlée au vinegre balsamique, to specjalność szefa kuchni i właśnie tą potrawę proponujemy najbardziej! Na placu du Tertre, znajduje się urocza restauracja La Cremaillere. Przyjemną atmosferę zapewnia wystrój z początku ubiegłego wieku i ornamentyka z okresu Belle Epoque. Posiłek można spożyć w cieniu kasztanowców, w należącym do restauracji ogródku, jednym z piękniejszych w Paryżu. Szef kuchni serwuje dania tradycyjnej kuchni francuskiej, jak i dania z owoców morza. Słynne naleśniki crêpes, lody i wyśmienite desery to wizytówka tej restauracji. Lekier France zapewnia bilety i rezerwacje do wspomnianych lokali, a także audio guide po Bazylice Sacre Coeur. Zapraszamy na stronę lekierfrance.com 

1. Moulin Rouge
Ten czerwony młyn był znany jako jeden z najczęściej odwiedzanych przez bohemę kabaretów. Otwarty w 1889 roku, słynął z pięknych, jak na tamte czasy tancerek. Wykonywały one kankana, który na stałe przylgnął do wizerunku miejsca. Największą sławą cieszyła się La Goulue, uznawana za największą piękność dzielnicy i jej królową. Henri Toulouse-Lautrec, malarz post impresjonista miał do niej wielką słabość i często przedstawiał ją na swoich płótnach i afiszach. Innymi tancerkami lokalu były m. in. Jane Avril, czy la Mome Fromage. Lokal słynął z frywolności i gościł morze artystów. Jego wnętrze nie było tak powalające, jak się dzisiaj uważa, ale do nietuzinkowych elementów należał z pewnością słoń, w którym w małej sali odbywały się tańce brzucha. Dzisiejsze Moulin Rouge jest budynkiem wybudowanym w XX wieku i nie ma nic wspólnego z pierwotnym kabaretem, jednakże nie przeszkadza to turystom, przybywającym pod czerwony młyn.
Udaj się ulicą Lepic, która znajduje się po prawej stronie od Moulin Rouge i wnosi się pod górę.

 2. Amelia, Cafe des deux moulins
Pod numerem 15 na ulicy Lepic, znajduje się kawiarnia, w której pracowała filmowa Amelia, z filmu Jean Pierra Jeunet’a z 2001 roku. W tytułową rolę wcieliła się Audrey Tautou, jedna z najbardziej rozpoznawalnych francuskich aktorek ostatnich lat. Film okazał się wielkim sukcesem w całej Europie, a Montmartre w nim ukazane jawi się jako miejsce pełne magii i uroku. Wielbiciele filmu będą zachwyceni wystrojem kawiarni - wisi w niej duże zdjęcie bohaterki, a bar i stoliki prezentują się tak, jak w filmie.
Kieruj się dalej w górę ulicą Lepic, a następnie Tholoze, skąd skręć w prawo. Nieopodal znajduje się mały placyk z ławkami gdzie znajduje się Bateau Lavoir.

3. Bateau Lavoir
Sztuka i duch bohemy objawiały się w każdym zakamarku Montmartre, ale w pewnych miejscach miały intensywniejszą aurę i większe znaczenie. Bateau Lavoir było pracownią i zarazem hotelem dla artystów. Mieszkali tutaj późniejsi geniusze, tacy jak Juan Gris, czy Pablo Picasso. To właśnie tutaj narodził się kubizm, wraz z powstaniem obrazu “Panny z Avignon” w 1907 roku. Hiszpański malarz uważał swój pobyt w pracowni za najlepszy okres życia i często wypowiadał się o nim z sentymentem. Warunki życia nie były tutaj najlepsze: brakowało bieżącej wody, ogrzewania, pokoje były brudne i zniszczone, ale nie przeszkadzało to przedstawicielom bohemy, którzy żyli wyłącznie sztuką. Prócz stałych mieszkańców hotelu, do Bateau Lavoir zachodziła cała zgraja artystów. Wśród nich znajdował się Guillaume Apollinaire, krytyk literacki i odkrywca kubizmu. Był z pochodzenia Polakiem, ale nie przyznawał się do swoich polskich korzeni, gdyż czuł się całkowicie Francuzem. Naprawdę nazywał się Wilhelm Apolinary Kostrowicki i pochodził z rodziny szlacheckiej herbu “Wąż”. Nazwa atelier została wymyślona przez Maxa Jacoba, któremu pracownia kojarzyła się ze statkami pralniami, pływającymi po Sekwanie. Budynek całkowicie spłonął w 1970 roku i został częściowo odbudowany 8 lat później.
Idąc dalej w górę odbij w lewą stronę na ulicę d’Orchampt, skąd dostrzeżesz restaurację Moulin de la Galette, nad którą widnieje młyn. Omiń ją i idź w lewo, aż ujrzysz Moulin de la Galette, z młynem wyłaniających się wśród bujnej zieleni posiadłości.

4. Moulin de la Galette
Na przestrzeni lat w krajobraz Montmartre wpisały się młyny, których było ok. 30 w całej dzielnicy. Dzisiaj zostały jedynie 2 i to jedynie jako forma ozdoby. Jednym z nich jest Moulin de la Galette. Młyn został wybudowany w 1622 roku i jak głosi legenda, jeden z braci, do których należał, został powieszony na jednym ze skrzydeł wiatraka w czasie oblężenia Paryża przez Austriaków w 1814 roku. W latach 60. XIX wieku działała tutaj sala taneczna, w której tańczyli i bawili się przedstawiciele barwnej bohemy. Było to kolejne popularne miejsce, w którym często gościła cyganeria. Miejsce było często przedstawiane na obrazach bawiących się tam malarzy. Do najsłynniejszych z pewnością należy “Bal w Moulin de la Galette” pędzla Renoira, który dziś można podziwiać w muzeum Orsay. Był to spory teren z dwoma młynami i dużą salą taneczną, w której nie przestawała grać muzyka, a alkohol lał się litrami. Dzisiaj “Moulin de la Galette” jest terenem prywatnym i można go podziwiać jedynie z zewnątrz.
Wróć do kawiarni Moulin de la Galette, którą mijałeś po drodze, skręć w lewo i idź prosto w górę. Po lewej stronie ukarze się skwerek, gdzie znajduje się posąg św. Dionizego.

 5. Św. Dionizy
Na skwerze Suzanne Buisson znajduje się jeden z dwóch posągów patrona miasta - Św. Dionizego. Żył on w Paryżu w III wieku, kiedy to Rzymianie rządzili miastem po wygranych wojnach galickich w 58 roku p. n. e. Postawili oni na wzgórzu świątynię Merkurego i Marsa, a wyznawców Chrystusa skazywali na śmierć. Dionizy był podobno uczniem Św. Pawła i został ścięty przez Rzymian w 250 roku na wzgórzu Montmartre. Legenda może wyjaśniać genezę nazwy dzielnicy - Montmartre oznacza wzgórze męczennika, czyli Mons Martyrium. Ciało Dionizego podniosło swoją głowę i przechodząc przez całe wzgórze, zaniósło ją, aż do St Denis, gdzie spoczął patron Paryża. Według legendy zatrzymał się na chwilę odpoczynku właśnie na dzisiejszym skwerze Suzanne Buisson.
Idź dalej ulicą, aż ujrzysz popiersie na placu Dalidy.

6. Plac Dalidy posłuchajmy
Pod koniec XX wieku na Montmartre mieszkała Dalida, piosenkarka włoskiego pochodzenia, która zrobiła wielką karierę we Francji i jest kojarzona z chansons francaise, czyli piosenką francuską. To jej autorstwa jest szlagier “Paroles, paroles, paroles”, który zaśpiewała z aktorem Alainem Delonem. Dalida urodziła się w Kairze jako Yolanda Christina Gigliotti. W 1954 roku wyjechała do Paryża, aby zostać aktorką. Nie odniosła sukcesu na tym polu, ale jej występy kabaretowe, a następnie w Olympii pomogły jej zrobić karierę piosenkarki. Niestety jej życie prywatne pełne wzlotów i upadków doprowadziło ją do samobójstwa. W nocy z 2 na 3 maja 1987 roku, połknęła 120 tabletek nasennych, popijając whisky. Została pochowana na cmentarzu Montmartre. W 1997 roku, władze miasta postawiły popiersie artystki na rogu ulic Girardon i Abreuvoir.
Z placu Dalidy skręć w prawo w ulicę l’Abreuvoir i idź, aż dojrzysz po lewej stronie Różowy Domek.

7. Różowy domek Maurica Utrilo (La maison rose)
Montmartre jest dzielnicą pełną wąskich uliczek, niskich domków i kawiarni. Artyści żyjący w dzielnicy na przełomie wieków XIX i XX, często przedstawiali jej krajobraz na swoich obrazach. Maurice Utrillo, malarz neoimpresjonista, urodził się i mieszkał do końca życia na Montmartre. Był synem Suzanne Valadon, akrobatki, modelki i malarki. Była muzą bohemy, pozowała m. in. dla Renoir’a do scen kąpiących się kobiet i dla Toulouse’a-Lautrec’a. Utrillo nigdy nie dowiedział się, kto był jego biologicznym ojcem, a wielu historyków podaje różne od siebie hipotezy. Maurice od dziecka był alkoholikiem i nigdy nie wyleczył się z choroby. Jego matka nauczyła go malować, aby pomogło mu to w terapii odwykowej. Szybko zauważyła talent syna i zachęcała go do malowania. Utrillo przedstawiał głównie na swoich obrazach uliczki i zakamarki dzielnicy, kabarety i kawiarnie, w których pił, a budynkiem, który pojawiał się często na jego płótnach był Różowy Domek. Obrazy neoimpresjonisty odznaczają się melancholią i przełamują tradycyjne przedstawienie pejzaży miejskich. W późniejszej twórczości porzucił plener dla malowania z pocztówek. Maurice Utrillo przez całe życie cierpiał na alkoholizm. Zmarł na zapalenie płuc w 1955 roku i został pochowany na cmentarzu Saint-Vincent, obok swojej matki, Suzanne Valadon.
Po drugiej stronie ulicy znajduje się ostatnia winnica Montmartre.

8. Winnica Montmartre
Przez wiele wieków Montmartre było terenem niezabudowanym, na którym znajdowały się jedynie pola, młyny, kopalnie wapienia, czy gipsu. Jego krajobraz łączony był z wiatrakami i nielicznymi, niskimi budynkami. Uprawiano tutaj także winorośl, a jedyną pozostałością tego fachu jest mała winnica znajdująca się na rogu ulic des Saules i Saint-Vincent. W XII wieku w tym miejscu, znajdowało się opactwo benedyktyńskie, które produkowało wino. Obecna winnica Clos Montmartre, została założona w 1933 roku i działa po dziś dzień. Rośnie w niej 27 różnych gatunków krzewów. Od 1937 roku, w każdą pierwszą niedzielę października odbywa się tutaj święto winobrania. Wino sprzedawane jest w ograniczonej ilości 300 litrów, a dochód ze sprzedaży przeznaczany jest na potrzeby dzielnicy.
Za winnicą znajduje się Kabaret Au Lapin Agile.

9. Au Lapin Agile
Kabaret “Au Lapin Agile” znany wcześniej jako “Kabaret Morderców”, był kolejnym miejscem, gdzie przesiadywali przedstawiciele bohemy. Bywał tutaj m. in. Picasso, Modigliani, Toulouse-Lautrec, Utrillo, czy Apollinaire. Nazwa przybytku pochodzi od Andre Gilla, autora szyldu z 1875 roku, który przedstawia królika uciekającego z patelni. Twórca nazwał go “Lapin a Gill”, czyli “królik Gilla”. Nazwa została przekręcona i tak powstał “Lapin Agile” - rozbiegany królik. Miejsce prócz cyganerii przyciągało również towarzystwo spod ciemnej gwiazdy, morderców, złodziei, czy prostytutki. Miejscem zarządzał Frederic Gerard, znany jako Frede. Posiadał on osła Lolo, maskotkę lokalu, a także bohatera pewnej anegdoty. Pod koniec XIX wieku w malarstwie pojawił się nowy kierunek - impresjonizm. Miał on dużo zwolenników, jak i przeciwników, którzy nie uznawali go za prawdziwą sztukę. W 1910 roku, włoski malarz Boronali odsłonił swój obraz “Coucher de soleil sur l’Adriatique”, czyli “Zachód słońca nad Adriatykiem”. Zdobył on przychylne opinie krytyków sztuki i publiczności. Jakiś czas później malarz wraz z właścicielem kabaretu ujawnili prawdziwego autora obrazu. Do ogona Lolo zostały przywiązane pędzle zamoczone w farbie, a sam obraz jest wynikiem swobodnego machania po płótnie przez zwierzę. Impresjoniści byli wielce oburzeni, a przeciwnicy nurtu dalej utrzymywali, że taki obraz może namalować nawet osioł. Dzisiaj “Au Lapin Agile” jest czynnym kabaretem, który oferuje wieczorne występy, kontynuując w ten sposób tradycję dzielnicy.
Wróć do okolicy Różowego Domku i mając go po prawej stronie skręć w lewo w ulicę Cortot. 

10. Muzeum Montmartre
W XVII-wiecznej kamienicy mieści się małe muzeum pełne eksponatów, związanych z historią Montmartre i miejsc, które przez lata tworzyły klimat dzielnicy. Na przełomie wieku XIX i XX, w tym właśnie domu mieszkał Maurice Utrillo wraz ze swoją matką, Suzanne Valadon. W muzeum znajduje się ok. 6000 eksponatów, przybliżających losy wzgórza i jego mieszkańców. Wiszą tutaj stare i pożółkłe plakaty reklamujące kabarety, afisze autorstwa Toulouse-Lautreca, a na barze stoją kieliszki do absyntu. Był to ulubiony alkohol artystów. Nazywany “La Fee Verte”, czyli Zieloną Wróżką, od swojego koloru i siły odurzenia, która nie raz pomagała bohemie tworzyć arcydzieła, lał się litrami w kawiarniach i kabaretach. Legenda głosi, że Toulouse-Lautrec wlewał go do swojej laseczki, aby nie zabrakło mu trunku w czasie spacerów. Z kolei Ernest Hemingway, mieszkający w Paryżu na początku XX wieku, codziennie przyrządzał koktajl “Śmierć po południu”, składający się z absyntu, szampana i kostek lodu. Za dzisiejszym budynkiem muzeum znajduje się jedyna pozostała winnica na Montmartre.
Idź do końca ulicy Corot, po czym skręć w prawo. Idź przed siebie, aż dojdziesz do skupiska restauracji i sklepów z pamiątkami. Przy Kościele św. Piotra znajduje się plac du Tertre.

11. Place du Tertre
Place du Tertre jest jednym z najbardziej ruchliwych i żywych miejsc na Montmartre,  gdzie handel obrazami i reprodukcjami trwa od XIX wieku. To tutaj przychodzili artyści bohemy, aby malować i sprzedawać swoje dzieła. Dzisiaj plac liczy 149 miejsc na sztalugi i aby móc na nim pracować, trzeba wykupić specjalną koncesję od miasta. Ci artyści, którzy nie posiadają swojego miejsca, czają się w wąskich uliczkach na klientów i turystów. Na placu obowiązuje zasada tworzenia na oczach publiczności. Można tutaj nabyć portrety, karykatury, szkice węglem, czy reprodukcje. Wokół placu znajdują się liczne restauracje, kawiarnie i sklepy z pamiątkami. Co roku plac odwiedza 4 mln osób, panuje tu zgiełk, hałas i żywa atmosfera.
W sąsiedztwie placu stoi Kościół św. Piotra.

12. Eglise Saint-Pierre de Montmartre
Świątynia św. Piotra jest drugim najstarszym kościołem w Paryżu. Został zbudowany w 1133 roku jako klasztor Benedyktynek, ufundowany przez Ludwika VI. Podobno Ignacy Loyola,  założyciel Zakonu Jezuitów, złożył śluby w Kościele św. Piotra. Opactwo zostało zniszczone w czasie Rewolucji Francuskiej. Motłoch podpalił budynki, a matka przełożona została ścięta, mimo swojego wieku 82 lat, ślepoty i głuchoty. Kościół jest jedyną ocalałą częścią opactwa. Jego skromna architektura z kolumnami rzymskiego pochodzenia jest całkowicie stłamszona przez znajdującą się zaraz obok Bazylikę Sacre Cour.

13. Bazylika Sacre Coeur
Złośliwi mówią, że budowla przypomina wielką bezę albo ciastko, co nie zmienia faktu, że bazylika stała się jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Paryża. Na jej schodach wieczorami spotykają się Paryżanie, a widok jaki się rozpościera ze wzgórza daje możliwość podziwiania panoramy miasta. Sam budynek budził kontrowersje od samego początku. Jego budowa trwała ok. 45 lat. Prace rozpoczęto w 1875 roku, a zakończono dopiero w 1919 . Jej wybudowanie kosztowało ok. 40 000 franków, które zbierano przez kilkadziesiąt lat od darczyńców. Bazylika Sacre Coeur została postawiona z dwóch powodów - pierwszym z nich był hołd złożony ofiarom wojny francusko-pruskiej, mającej miejsce w latach 1870-1871, drugim zaś zadośćuczynienie za zbrodnie Komuny Paryskiej, zrywu rewolucyjnego, który wybuchł 18 marca 1871 roku i trwał do 28 maja. Wzgórze było doskonałym miejscem pod względem strategicznym dla wszelkich bitew, czy wojen, dlatego też często było świadkiem rozlewu krwi. Konkurs na projekt wygrał włoski architekt Paul Abadi, który zmarł w krótkim czasie po rozpoczęciu budowy. Zaproponował on styl neo romańsko-bizantyjski, przez co bazylika stała się elementem obcym architektonicznie, pod względem dzielnicy i samego Paryża. Podobno inspiracją dla jego projektu była Hagia Sofia, świątynia katolicka przemieniona na meczet, znajdująca się w Stambule. Prace architekta kontynuowało sześciu następców. Od samego początku trafiali oni na przeszkody. Na Montmartre znajdowały się kopalnie wapienia i gipsu, które pozostawiły po sobie liczne tunele. Pierwszym krokiem było wbicie pali w ziemię na głębokość ok. 33 metrów, aby nie dopuścić do zawalenia gruntu. Trawertyn, materiał, z którego wykonana została budowla nie należał do najtańszych. Jest to specjalny rodzaj granitu, który sprawia, że pomimo zabrudzeń bazylika pozostaje śnieżno-biała. Do charakterystycznych elementów architektury bazyliki należą 3 kopuły i dzwonnica o wysokości 84 metrów. Znajduje się w niej jeden z najcięższych dzwonów we Francji - ważący 19 ton le Savoyarde, czyli Sabaudczyk. Samo jego serce waży 850 kg. Został on ufundowany przez mieszkańców regionu Francji, Sabaudii. Przy wejściu do świątyni znajdują się dwa konne pomniki. Po lewej stronie znajduje się Ludwik IX, król Francji panujący w XIII wieku, biorący udział w szóstej i siódmej wyprawie krzyżowej. Po prawej stronie widnieje Joanna D’Arc, dziewica orleańska spalona na stosie w 1431 roku. Bazylika słynie z mozaiki Chrystusa, autorstwa Luca-Oliviera Mersona. Zajmuje ona powierzchnię 475 metrów kwadratowych, a podobizna Chrystusa śledzi nas wzrokiem z każdego miejsca. We wnętrzu znajdują się tablice z podziękowaniami dla darczyńców, którzy łożyli datki przez cały czas budowy. Bazylika Sacre Coeur jest budynkiem budzącym skrajne uczucia, można ją lubić albo wyśmiewać, ale już na stałe przylgnęła do krajobrazu Montmartre.

ZAKOŃCZENIE
Mamy nadzieję, że spacer wąskimi uliczkami Montmartre pozwolił choć na chwilę poczuć ducha bohemy i specyficzny nastrój panujący na wzgórzu. Gorąco zachęcamy do zapoznania się z pozostałymi trasami zwiedzania Paryża. Lekier France oferuje bilety do Luwru, muzeum figur woskowych Grevin, Orsay, czy perfum Fragonarda. Wybierz się do parku rozrywki i spędź weekend na niezapomnianej zabawie. Polecamy wycieczki samolotowe i autokarowe do parków rozrywki w Paryżu: Disneylanu, Asterixa, Francji w Miniaturze. Zapraszamy na stronę internetową lekierfrance.com

Tekst opracowała Sara Skumanov.